İstiklal Mahkemeleri

1920-1927 yılları arasında görev yapan mahkemelerin tutanakları erişime açılacak, arşivden çıkan eşyalar ise 86 yıl sonra kurbanların mirasçılarına teslim edilecek
Cumhuriyetin ilk yıllarında verdiği kararları büyük tartışmalara sebep olan İstiklal Mahkemeleri’nin mühürlü çuvallarından çıkan eşyalar kimlere ait olduğu belirlenebilirse mirasçılarına iade edilecek. Aralarında İskilipli Atıf Hoca’nın da bulunduğu bin 300 kişinin asılmasına neden olan İstiklal Mahkemeleri’nin çuvallarından o dönemde giyilen kaftana benzeyen uzun erkek elbiseleri de çıktı. Yargıladığı 55 bin kişiye idamın yanı sıra sürgünden kürek cezasına kadar hükümler veren İstiklal Mahkemeleri’nin arşivleri bugüne kadar TBMM’de gizli tutulduğu için incelenememişti. Bu mahkemelerin zabıtlarının kamuoyuna açıklanması yönündeki çalışmalar sürerken tercümanların kayıt defterleri üzerindeki tercümeler devam ediyor.

Star Gazetesi’ndeki habere göre İstiklal Mahkemeleri kayıt defterlerine ilişkin tercümelerin bu dönem sonunda bitmesi, ardından tutanakların tercümesine geçilmesi planlanıyor. 874 kutu içinden çıkarılan 12 mahkemeye ait bin 471 dosyanın, önce kararları sonra tutanaklarının tam olarak günümüz diline aktarılmasına çalışılıyor.

Aralarında İskilipli Atıf Hoca’nın da bulunduğu, İstiklal Mahkemeleri tarafından yargılanan, evleri basılan ya da asılan kişilere ait olabileceği tahmin edilen kişisel eşyaların sahiplerine ilişkin kayıtlara ulaşılabilirse, mirasçılarına iadesi yapılacak. Dosyalar arasında İzmir Suikasti, Menemen olayı, Şeyh Sait isyanı gibi davaların tutanakları da bulunuyor.

GİZLİLİK VE NAMUS YEMİNİ ETTİRİLDİ

Meclis’te çalışmayı yapan ekip gizlilik ve namus yemini ettikten sonra Osmanlıca kayıtların Türkçe’ye tercüme işinde görevlendirildi. TBMM, İstiklal Mahkemeleri zabıtlarının mührünü kırdı ve dosyaları incelemeye başladı. Tercüme işini yapmak üzere 8 yeminli mütercim görevlendirildi.

Meclis’te çalışmanın yapıldığı özel arşiv odasında çuvallardan çıkan tesbih, uzun gömlek, kitap, mektup, köstekli saat, kaftan, uzun içli gömlek gibi eşyalar duvara asılırken, mahkemenin kayıt defterlerinin kapakları da ayrı ayrı fotoğraflanıyor. Alanda 915 bin belge, 158 eski defter bulunuyor. Çalışmaların 2,5 yıl içerisinde bitirilmesi öngörülüyor. Dijital ortama aktarılan dosyalar Meclis internet sitesinde yayınlanacak. Böylece arşivin tamamı çevrildiğinde belgelere herkes ulaşılabilecek.