Osmanlı Kültürünün Dönemleri

Osmanlılar uzun bir göç yolculuğundan sonra geldikleri yerleşim bölgesinde yerli halk üzerine kendi hakim kültürlerinin damgasını basmışlardır. Ancak kültürler de tıpkı canlı organizmalar gibi, değişen şartlara göre yıpranan bölümlerini yenilerler. Genel bir ilke olarak maddesel kültür değişiklikleri Osmanlı toplumunu zaman içinde kabul etmesine karşılık manevi kültür sahasında aynı şeyi yaptığı söylenemez. Bu durumda Osmanlı tarihini kültür aktarmaları açısından ele alırsak serbest ve zorunlu kültür değişimleri dönemleri bulunduğu görülür.

Şematik olarak:

1. Klasik Dönem,
2. Serbest Kültür Değişmeleri Dönemi, (Lale Devri?ne kadarki dönem),
3. Geçiş Dönemi, (Lale Devri ile 111. Selim Dönemi arası),
4. Zorunlu Kültür Değişmeleri Dönemi:
a.Sultan II. Mahmud Dönemi,
b. Tanzimat Fermanı Dönemi,
c.Islahat Fermanı Dönemi,
d. 1. Meşrutiyet Dönemi,
e. II. Meşrutiyet Dönemi ve sonrası gibi bölümlemelere ayrılabilir.

Bununla beraber kültür aktarmalarında en önemli etken, temasın sıklığı, uzun ve devamlı olmasından daha çok, Osmanlı toplumunun kültürünün kendisine verilmek istenen yabancı kültür unsurlarına karşı takındığı tavırlar olmuştur. Zira güdümlü ya da zorunlu değişmelerde bile yabancı kültür bir bütün olarak empoze edilemeyeceğinden, II. Mahmud ve sonrasındaki devrimci yöneticilerin temel sorunu, kabul ettirilmek istenen unsurları doğru seçememek ve unsurlar arasındaki ilişkileri dikkate alamamak olmuştur. Osmanlı kültürünün yıpranması açısından ithal edilen yeni unsurların en önemli zararları, kendilerinin topluma ters gelen varlıklarından ziyade, işleyen unsurların fonksiyonunu engellemiş olmalarıdır.